Zachowek – obniżenie, rozłożenie na raty, odroczenie

Zachowek to ważna instytucja prawa cywilnego, która chroni interesy najbliższych członków rodziny zmarłego. Kiedy spadkodawca w testamencie pomija swoich bliskich, mogą oni ubiegać się o zachowek, czyli część spadku, która należałaby im w przypadku dziedziczenia ustawowego. Nowelizacja przepisów wprowadziła istotne zmiany, umożliwiając obniżenie, rozłożenie na raty lub odroczenie terminu zapłaty zachowku.
Obniżenie zachowku
Zgodnie z art. 997(1) Kodeksu cywilnego, sąd może w wyjątkowych przypadkach obniżyć wysokość zachowku. Decyzja ta uwzględnia sytuację osobistą i majątkową zarówno osoby uprawnionej do zachowku, jak i zobowiązanej do jego zapłaty. Jeśli okoliczności uzasadniające obniżenie zachowku ustąpią, osoba zobowiązana musi na wniosek uprawnionego zwrócić różnicę. Zwrotu tego nie można żądać po upływie pięciu lat od obniżenia zachowku.
Rozłożenie na raty i odroczenie terminu płatności
Sąd może rozłożyć roszczenie o zachowek na raty, przy czym terminy ich uiszczenia nie mogą przekraczać łącznie pięciu lat. W uzasadnionych przypadkach sąd może przedłużyć ten okres do dziesięciu lat oraz odroczyć termin zapłaty rat już wymagalnych. Decyzje te podejmowane są na wniosek zobowiązanego do zapłaty zachowku, biorąc pod uwagę sytuację osobistą i majątkową obu stron.
Zrzeczenie się prawa do zachowku
Nowe przepisy umożliwiają także zawarcie umowy o zrzeczenie się prawa do zachowku. Zgodnie z art. 1048 § 2 i 3 Kodeksu cywilnego, zrzeczenie się dziedziczenia może być ograniczone do zrzeczenia się prawa do zachowku w całości lub części. Zrzeczenie się dziedziczenia na korzyść innej osoby jest uznawane za zrzeczenie się pod warunkiem, że ta osoba będzie dziedziczyć.
Nowelizacja przepisów dotyczących zachowku wprowadziła większą elastyczność w realizacji roszczeń z tego tytułu. Możliwość obniżenia, rozłożenia na raty czy odroczenia terminu płatności uwzględnia sytuację osobistą i majątkową zarówno uprawnionego do zachowku, jak i zobowiązanego do jego zapłaty. Wprowadzenie możliwości zrzeczenia się prawa do zachowku zwiększa również swobodę stron w zarządzaniu majątkiem spadkowym.
Te zmiany mają na celu zapewnienie większej sprawiedliwości i elastyczności w dochodzeniu roszczeń z tytułu zachowku, co może przyczynić się do bardziej polubownego rozwiązywania sporów spadkowych.